De eerste keer Pasen vieren zonder een overleden dierbare kan confronterend en onvoorspelbaar zijn. Die ene lege stoel aan tafel, het gemis van de persoon tijdens een familie activiteit of zijn of haar lach kunnen deze dagen extra voelbaar zijn. Iedereen rouwt op zijn of haar eigen manier en daardoor kunnen de Paasdagen dus ook onvoorspelbaar zijn. Kinderen kunnen vanuit het niets vragen gaan stellen over de persoon die er niet meer is, hem of haar in hun tekeningen meenemen of er geen gehoor aan geven. Bij volwassenen zal de één zich terugtrekken waar de ander mogelijk meer naar aandacht verlangt. Het is belangrijk om elkaar daarin de ruimte te bieden en de verschillende rouwvormen en emoties te accepteren. Maar hoe zorg je er ondanks alle verschillende emoties voor dat het fijne Paasdagen zijn?
Hoe zorg je ervoor dat de Paasdagen ook na een verlies fijn kunnen zijn?
Het is begrijpelijk dat jullie eerste Pasen zonder jullie dierbare een emotionele en uitdagende tijd kan zijn.
Om deze dagen ondanks het verdriet en gemis ook hier en daar fijn te laten zijn geven wij je een paar tips:
- Stemmingsschommelingen: Het is heel normaal dat de stemming gedurende de Paasdagen kunnen schommelen tussen vreugde en verdriet. Schrik daar vooral niet van en probeer begrip te tonen voor elkaars gevoelens en emoties.
- Moeite met concentreren: Misschien zullen sommige familieleden zich moeilijk kunnen concentreren op de festiviteiten of gesprekken. Ook dit is normaal en hoort bij een rouwproces. Wees geduldig en ondersteunend. Neem hem of haar eventueel apart in de keuken en vraag hoe hij of zij zich die dag voelt. Zo is er rust, ruimte en begrip voor zijn of haar verhaal en het delen van zijn of haar verhaal zal het hoofd legen. Dit komt de (groeps) gesprekken weer ten goede.
- Gevoelens van leegte: Het gemis van jullie overleden dierbare kan sterker aanwezig zijn. Je komt immers weer samen als gezin / familie. En dan is het altijd heel voelbaar dat iemand ontbreekt. Probeer dit gevoel te erkennen en geef jezelf en anderen de ruimte om te rouwen of erover te praten.
- Gevoelens van schuld: Sommige mensen kunnen zich schuldig voelen als ze plezier hebben of lachen tijdens de Paasdagen. Herinner jezelf en de anderen eraan dat het oké is om ook te genieten en plezier te hebben. Dat dat helemaal los staat van het gemis van jullie dierbare.
- Gesprekken over de overledene: Wees erop voorbereid dat er gesprekken zullen zijn over de overleden dierbare. Dit kan voor velen een manier zijn om de persoon te herdenken en te eren, maar daarbij ook moeilijk zijn voor familieleden die er liever niet over spreken. Wees respectvol en gevoelig voor elkaars behoeften. Geef je wensen en grenzen aan en benadruk dat iedereen zich vrij moet voelen om zijn of haar wensen en grenzen op te stellen.
- Tradities eren: Als jullie overleden dierbare bepaalde Paas-tradities had, probeer deze dan voort te zetten. Dit kan helpen bij het voelen van zijn of haar aanwezigheid en een gevoel van verbondenheid creëren. Overweeg om nieuwe tradities te starten die specifiek zijn bedoeld om hem of haar te herdenken. Maak bijvoorbeeld zijn of haar lievelingsgerecht of ga tijdens de jaarlijkse paaswandeling ook even langs zijn of haar graf of de plek waar de as is verstrooid.
- Aanpassen van tradities en activiteiten: Het kan zijn dat bepaalde tradities of activiteiten niet meer passen of te pijnlijk zijn om voort te zetten. Wees flexibel en sta open voor het aanpassen of creëren van nieuwe tradities. Kijk of iemand anders bepaalde taken over kan nemen. Misschien wil dochter dit jaar wel een taart bakken, misschien wil de oudste zoon wel scheidsrechter zijn bij jullie jaarlijkse voetbalwedstrijd of kan iemand anders dit jaar het Paasbrood aansnijden. Door met elkaar te bespreken wat iemand deed en wat jullie hier nu mee willen is het voor iedereen duidelijk en prettig.
- Momenten van stilte: Het kan voorkomen dat er momenten zijn waarop iedereen stil wordt of dat een familielid even een moment alleen nodig heeft. Respecteer deze wens en biedt hem of haar steun en een luisterend oor waar nodig en gewenst.
- Deel jullie herinneringen: Jullie missen allemaal één en dezelfde persoon. Alleen het verlies van een dochter is voor een moeder anders als voor een grootmoeder en voor een zus of tante ook weer ander. Het gemis is om dezelfde persoon de herinneringen, band en relatie verschilt van persoon tot persoon. Door herinneringen met elkaar te delen leren jullie hem of haar van verschillende en nieuwe kanten kennen. Dit kan zowel vreugdevolle als verdrietige momenten opleveren.
- Maak tijd voor ontspanning: Plan activiteiten die ontspannend en rustgevend zijn, zoals een wandeling in de natuur, spelletje of filmavond. Zo ben je samen maar hoef je niet perse met elkaar te praten en ervaar je rust, ontspanning en verbinding tot elkaar.
Het belangrijkste is om samen te zijn en ruimte te geven aan jullie gevoelens, terwijl jullie ook proberen te genieten van de Paasdagen. Door zowel de herinneringen aan jullie overleden dierbare te koesteren als nieuwe herinneringen te creëren, kunnen jullie langzaamaan een nieuw evenwicht vinden.
Tot slot, probeer een balans te vinden tussen het herdenken van de overledene en ook echt te genieten van de Paasdagen. Het is natuurlijk verschrikkelijk dat jullie niet meer samen zijn, maar dat wil niet zeggen dat je nooit meer van de Paasdagen mag genieten. Tuurlijk, is dat moeilijk, maar het is belangrijk om zowel het verdriet als de vreugde toe te laten. Door elkaar te steunen en samen nieuwe herinneringen te maken, kunnen jullie deze dagen samen doorkomen. En mogelijk stap voor stap een nieuwe vorm van Paasviering creëren met de overleden dierbare er in gedachte, verhalen of rituelen altijd bij.
Veel warmte en sterkte gewenst deze Paasdagen!