
Vakantie is voor veel kinderen en jongeren een tijd vol vreugde en ontspanning. Het is een periode om te ontsnappen aan de dagelijkse routine van school en om tijd door te brengen met vrienden en familie. Leuke dingen te doen en wat geld te verdienen bij een bijbaantje. Maar voor diegenen die een ouder, broer of zus hebben verloren, kan een vakantieperiode ook een tijd van pijnlijke herinneringen en verdriet betekenen. Het is daarom belangrijk om als volwassene te weten wat er speelt en hoe je een kind of tiener kunt ondersteunen in deze moeilijke periode.
Stap 1: Betrek het kind/ de jongere bij de vakantie-keuzes die er zijn
De eerste stap is om een vertrouwde en veilige omgeving te creëren waarin er open over gevoelens en verwachtingen kan worden gesproken. Door het kind of de jongere ruime tijd voorafgaand aan de vakantie te informeren over de aanstaande vakantie en hem of haar te betrekken bij de vakantieplannen zorg je voor structuur, duidelijkheid en begrip. Door de komende vakantie met elkaar te bespreken weet je waar zijn of haar wensen en grenzen liggen en is de kans het grootst om het te laten slagen.
Vraag bijvoorbeeld:
- Hoe voel je je over de aankomende vakantie? Zie je er tegenop of heb je er zin in?
- Heb je nagedacht over hoe je deze vakantie wilt doorbrengen, nu de dingen dit jaar toch iets anders zullen zijn?
- Wil je weg of liever thuis blijven?
- Zijn er bepaalde tradities die je graag wilt voortzetten, of nieuwe die je misschien wilt starten?
- Zijn er speciale manieren waarop je aan je zusje wilt denken tijdens deze vakantie of juist helemaal niet?
- Hoe kan ik jou helpen om deze vakantieperiode zo aangenaam mogelijk te maken? Wat verwacht je van mij?
- Is er iets dat je zou willen doen, zien of ervaren dat je zou helpen om je beter te voelen?
- Wil je dingen van<overleden persoon> meenemen op vakantie?
- Wil je naar een bekende of onbekende plek?
- Vind je het fijn als er een vriend of vriendin mee gaat?
Door een veilige omgeving te creëren zorg je ervoor dat het kind of de tiener zich vrij kan uiten en antwoord zal geven op je vragen. Vindt hij of zij het moeilijk om het met je te bespreken, kun je het op een ander moment opnieuw proberen of anders vragen of hij of zij op papier zou willen zetten, hoe hij/zij de komende vakantie voor zich ziet. Zo kun je rekening houden met zijn of haar wensen en behoeften. Laat daarbij weten dat welke keuze hij of zij ook maakt, alles goed is. Dat jullie niet perse weg hoeven te gaan en het thuis ook heel fijn kan zijn. Dat het jou erom gaat dat hij of zij op de plek is waar hij of zij wil zijn.
Stap 2: Zorg voor ruimte
Nu je wat beter in kaart hebt wat de wensen van het kind zijn, is het aan te raden om ruimte voor rouw te verzorgen. Rouwen kost tijd en ieder kind of tiener heeft het recht om op zijn of haar eigen tempo te rouwen. Misschien dat hij of zij wel wat tijd alleen nodig heeft, zorg ervoor dat dit mogelijk is. Huur bijvoorbeeld een vakantiehuisje met voldoende kamers en zorg dat het kind of de tiener een eigen kamer krijgt waar hij of zij zich terug kan trekken op de momenten dat die behoefte er is.
Laat ook weten dat het oké is om verdrietig te zijn en dat zijn of haar gevoelens niet onderdrukt hoeven te worden. Moedig hem of haar aan om te praten over wat hij of zij voelt en laat weten dat je er bent om te luisteren. Maar ook om samen te huilen, lachen of iets geks te doen. Wees benaderbaar en bereikbaar. Het is daarbij ook belangrijk om te benadrukken dat gemengde gevoelens heel normaal zijn. Dat hij of zij zowel enthousiast kan zijn voor de vakantie als verdrietig vanwege de afwezigheid van zijn of haar dierbare vader, moeder of zusje. Dat het helemaal goed is om uit te zien naar de vakantie, plezier te hebben maar dat het ook zo kan zijn dat mama gemist zal worden.
Stap 3: Zorg voor een gedenkmomentje
Tijdens de vakantie kun je speciale momenten plannen waarop het kind of de tiener zijn of haar dierbare broer, zus vader of moeder kan herdenken. Hoe? Dit kan op verschillende manieren. Je zou samen kunnen proosten op de vader die wordt gemist, een foto mee kunnen nemen voor op het nachtkastje naar zijn of haar bed. Een knuffel, kledingstuk of ander item van de overleden broer of een een speciale kaars meenemen die jullie iedere avond of op een specifiek moment met elkaar aansteken. Ook kan het bezoeken van een favoriete plek van de overleden ouder of broer/zus fijn zijn. Het is belangrijk dat er tijd en ruimte is voor het kind of de tiener om de overleden ouder of broer/zus op zijn of haar eigen manier te herdenken.
Stap 4: Overweeg (nieuwe) tradities op te pakken
Tradities geven ons houvast en troost. We kennen allemaal tradities die van generatie op generatie overgaan en dingen die alleen een vader of moeder binnen het gezin uitvoert. Breng jullie tradities in kaart en dan met name jullie vakantietradities en bespreek deze op voorhand met elkaar. Welke tradities willen jullie als gezin behouden? Welke willen jullie aanpassen aan de nieuwe situatie? En welke mogen er komen te vervallen. Door dit samen op voorhand te bespreken hoeft niemand er tegenop te zien.
Soms kan een nieuwe traditie ook helpen bij het verwerkingsproces. Denk daarbij aan een nieuwe activiteit of een ritueel dat specifiek tijdens de vakantie wordt uitgevoerd. Het bakken van troostkoekjes of het schrijven van een brief aan zijn of haar overleden ouder kan bijvoorbeeld een nieuwe traditie worden wat je iedere vakantie zolang als gewenst kunt herhalen.
Tot slot
Het is onwijs belangrijk om het kind of de jongere eraan te herinneren dat het oké is om plezier te hebben. Verdriet en vreugde kunnen naast elkaar bestaan en het ervaren van geluk tijdens de vakantie betekent niet dat ze hun dierbare vader/moeder of zus zijn vergeten. Het kan zijn dat kinderen en tieners na een vakantie wat extra ondersteuning en aandacht nodig hebben. Ze kunnen nieuwe emoties ervaren of worstelen met het hervatten van hun normale routine. Ook kunnen ze zich schuldig gaan voelen dat ze zoveel plezier hebben gehad nu ze thuis weer worden geconfronteerd met het gemis. Wees geduldig, blijf open voor zijn of haar gevoelens en biedt ondersteuning waar nodig. Als je merkt dat professionele zoals een rouwtherapeut nodig is zou je kunnen kijken in de Condole rouwapp en op basis van je postcode verschillende rouwbegeleiders in de buurt kunnen vinden. Alle begeleiders in de app zijn opgeleid en kunnen het kind dus sowieso de juiste begeleiding geven. Een professional rouwbegeleider kan het kind of de tiener helpen bij het navigeren door zijn of haar gevoelens en helpen om een gezonde manieren voor zijn of haar verlies te vinden.
Vergeet niet dat er geen ‘juiste’ manier is om te rouwen en dat ieder kind en elke tiener zijn of haar eigen manier zal hebben om met verlies om te gaan. Het belangrijkste dat je kunt doen, is er voor hem of haar zijn, te blijven luisteren en te ondersteunen op zijn of haar reis door de rouw.