Het klinkt misschien raar omdat rouw in relatie staat tot verlies, maar sinds ik met Condole ben gestart heb ik het gevoel dat rouw ons juist met elkaar verbindt. Dat het verliezen van een dierbare ons tijdelijk pauzeert, met beide benen op de grond zet en ons de liefde voor hem of haar intenser dan ooit laat (her)beleven.

Rouw is liefde

Mijn ervaring is dat de mooiste verhalen en herinneringen (pas) worden gedeeld zodra iemand is komen te overlijden. Door de herinneringen met elkaar te delen ervaar je verbinding en de onvoorwaardelijke liefde voor de persoon die je moet missen. De verhalen laten ons inzien dat we allemaal onze eigen herinneringen aan één en dezelfde persoon hebben. Zo hebben mijn broer en ik dezelfde vrouw als moeder, maar toch een heel andere herinnering aan haar. De gedeelde herinneringen en liefde voor haar verbindt ons en zorgt voor troost.

Maak rouw bespreekbaar

Dat rouw geen emotie is die je in de lade van je nachtkastje legt en eruit haalt op de momenten dat je er “tijd voor hebt” is gelukkig steeds meer duidelijk. Toch blijven mensen de dood een lastig onderwerp vinden. Mede doordat we maar weinig leren over gevoelens die bij rouw en verlies horen weten we niet goed hoe we hiermee om moeten gaan. Veel mensen zijn bang om iets “verkeerds” te zeggen of angstig om de sfeer te verpesten. Dat maakt het lastig voor mensen in de omgeving van een rouwende om over het verlies te beginnen. Ze wachten veelal tot de rouwende er uit zichzelf over begint. Echter willen rouwende nabestaanden juist vaak niemand tot last zijn en beginnen ze dus niet zo snel uit zichzelf over hun verlies. Om te zorgen dat er toch altijd ruimte is om het over het verlies te hebben zou je de nabestaande een vraag kunnen stellen. Een vraag die iedereen kan stellen en waarbij ik ervan overtuigd ben dat niemand zich daar rot of naar bij zal voelen. Namelijk; “Hoe gaat het nu eigenlijk met je, of heb je het er liever niet over?” Met deze simpele toevoeging aan je vraag, kun je als naaste zien dat je ervoor open staat om het onderwerp met hem of haar te bespreken maar leg je de bal vervolgens wel bij de nabestaande neer. Die weet nu dat er ruimte is om zijn of haar verhaal te delen en kan nu zelf de keuze maken om er met je over te spreken of niet.  Een simpele toevoeging voor verschillende type vragen. Een kans en een mogelijke opening tot een diepere verbinding met elkaar.

Samen rouwen

Als men vervolgens antwoord geeft kan het moeilijk zijn om erop te reageren. Want wat moet je dan vervolgens doen? Ook daar is een kort antwoord op; Luisteren! Je kunt al van steun zijn door gewoonweg naar zijn of haar verhaal te luisteren. Luisteren biedt de nabestaande de gelegenheid tot het delen van zijn of haar verhaal. Het biedt opluchting en creëert verbinding. En laat verbinding nou net hetgeen zijn dat helpt bij het rouwproces.  Een vriend, collega of familielid omringen met warmte en genegenheid is belangrijk, net als het levend houden van de herinneringen aan de mensen die we moeten missen. Blijf met elkaar in contact, stuur eens een kaartje op zijn of haar eerste (ver)jaardag, laat op de kerstkaart blijken dat je erbij stilstaat dat dit de eerste kerst zonder zijn of haar geliefde is of biedt praktische hulp door boodschappen te doen bijvoorbeeld. Wees geïnteresseerd, beschikbaar en luister! Het verdriet kun je niet wegnemen maar de liefde en aandacht die je biedt door gewoonweg te laten merken dat het gemis jou ook raakt en het bieden van een luisterend oor zijn voor een nabestaande al heel troostend.

Meer aandacht voor rouw en verlies

Naast de aandacht vanuit de directe kring van familie en vrienden zie ik gelukkig meer en meer initiatieven waarin de nabestaande centraal staat. Het taboe rondom de dood lijkt langzaamaan te verminderen. Denk daarbij aan de toename van rouw – Podcasts die nabestaanden informeren en zorgen voor (h)erkenning en troost bij hun verlies. Maar denk ook aan lotgenoten bijeenkomsten waarin rouwende met elkaar in contact kunnen komen, boeken over rouw en verlies, campagnes om het onderwerp meer bespreekbaar te maken en rouwapps voor ondersteuning bij verlies.

Initiatieven die ik louter aanmoedig en die mij keer op keer een klein geluksmomentje geven.  Want hoef fijn en waardevol is het om te zien dat we als samenleving meer en meer inzien dat rouw onderdeel is van ons bestaan. Dat we er allemaal een keer mee te maken krijgen en dat rouw niet iets is dat je even aan de kant schuift.