Saskia en Erik, een ondernemend echtpaar, stonden samen aan het roer van hun succesvolle bedrijf, gespecialiseerd in de in- en verkoop van vrachtwagens. Ze werkten zij aan zij en waren praktisch 24/7 samen. Dit verandert zodra Erik te maken krijgt met een zware depressie. In dit openhartige artikel deelt Saskia haar persoonlijke verhaal en geeft ze inzicht in de uitdagingen die gepaard gaan met het leven en ondernemen met een depressieve partner en het verlies aan zelfdoding.

Samen maar toch alleen

“We waren altijd samen, in het begin was dit heerlijk, maar toen Erik depressief werd, werd het ook heel zwaar. Doordat we continu samen waren kon ik nooit echt afstand nemen van Eriks emotionele worstelingen. Erik verloor zichzelf steeds meer in zijn depressie, en ik merkte dat het zowel thuis als op het werk steeds zwaarder werd om rust en ontspanning te (blijven) vinden. De balans tussen werk en privé vervaagde, en dit had een grote impact op onze relatie en het dagelijkse leven.”

Op 15 maart 2018 wordt het Saskia eventjes teveel. Ze besluit om wat spullen te pakken er even tussenuit te gaan. “Gewoon een paar dagen, om tot rust te komen, dacht ik. Even tot mezelf komen en ontspannen” . Saskia geeft Erik aan een paar dagen voor zichzelf nodig te hebben en even geen behoefte aan contact te hebben, maar Erik ziet dit anders en blijft haar benaderen. “Hij bleef me maar bellen en berichten sturen. Ik dacht alleen maar; “Stop nu heel even Erik, alstublieft.”

Nietsvermoedend laat ze haar telefoon links liggen en probeert ze zich te richten op haar eigen herstel, tot die bewuste avond de deurbel gaat. “Het is de politie en mijn vriendin denkt dat Erik mij als vermist heeft opgegeven.” De agent geeft aan om een andere reden aanwezig te zijn en vraagt mijn vriendin of ze Saskia van Vliet is. Ik sluit aan en hij vraagt of hij binnen mag komen.” Het wordt de twee al snel duidelijk dat er iets goed mis is. De agent verteld Saskia dat Erik zichzelf van het leven heeft beroofd. Dat hij zich heeft verhangen in de loods bij hun huis. “Ik weet het nog goed, ik was volledig in shock en dacht meteen; Hoe dan? Echt? Hoe moet ik alles nu doen?.“ Saskia was moe en geestelijk uitgeput en juist nu, nu ze alle rust kon gebruiken werd het alleen maar drukker. “Ik moest ineens zijn begrafenis regelen.”

De confrontatie

Nu Erik had besloten om niet meer verder te willen leven werd Saskia in het diepe gegooid. “Het eerste moeilijke moment dat ik had, was het moment dat ik mijn schoonfamilie onder ogen moest komen´´. Haar schoonouders hadden Erik die bewuste dag gevonden en hielden Saskia van begin af aan verantwoordelijk voor zijn dood. Saskia wist immers dat Erik depressief was en toch had ze die dag besloten om even rust te zoeken. “Volgens hen had ik hem tot deze keuze gedreven. Door mij zou Erik nu dood zijn, dat was verschrikkelijk om te horen. En een zwaar verwijt om te dragen.“

Floris

Erik en Saskia hebben een zoon, Floris. Floris is pas zeven op het moment dat zijn vader zelfmoord pleegt. “Floris was met mij meegegaan en sliep die bewuste avond dus ook bij mijn vriendin. Toen de politie die avond bij ons aan de deur stond, lag hij gelukkig al te slapen. Ik belde gelijk mijn zus met de vraag of ze wilde komen.´´ Saskia kiest ervoor om haar zoon te laten slapen en vertrekt samen met haar zus naar haar schoonfamilie. Haar vriendin blijft die avond thuis om op Floris te passen. Als Saskia later die nacht terug komt bij haar vriendin laat ze Floris slapen. “Ik ben bij Floris in bed gekropen en nam de beslissing om nog even te wachten met vertellen wat er die avond was gebeurd, want hoe moest ik dat doen dan? En wat moest ik zeggen?” Saskia zoekt naar een vorm om haar zevenjarige zoon uit te leggen wat er is gebeurd. “Ik zag er erg tegenop om Floris te vertellen dat zijn vader niet meer wilde leven. Hoe vertel je dat aan een jongetje van zeven´´.

Na een onrustige nacht heeft Saskia veel te regelen. Haar zus ontfermd zich de volgende morgen over Floris. “Ik vroeg mijn zus of zij Floris mee wilde nemen naar Balorig (een kinderspeelplaats in de buurt). Dit deed ik omdat ik op dat moment niet wist waar Erik was of lag en absoluut niet wilde dat Floris daar iets van mee zou krijgen.“ Haar zus blijkt bizar genoeg ook haar partner door het toedoen van zelfdoding te hebben verloren en kan zich dus goed in de situatie verplaatsen.

Regelen

De volgende ochtend vertrekt Saskia vertrekt naar haar schoonfamilie om de uitvaart te regelen. “Mijn hele schoonfamilie, inclusief neef, nichten en aanhang, waren aanwezig. Het was best overweldigend.” Op het moment dat Saskia hoort dat Erik naar het uitvaartcentrum wordt gebracht en ze hem daar kan komen bezoeken, besluit ze haar zoon te laten komen. Floris weet tot op dat moment nog steeds niet wat er aan de hand is. “Ik weet het nog goed. Floris kwam samen met mijn zus de kamer binnen en scande de hele kamer. Hij zag iedereen staan behalve zijn vader. “Mama, wat is er aan de hand?” vroeg hij mij. Alle ogen waren op mij en Floris gericht. Want hoe zou ik dit toch aan hem gaan vertellen. Ik voelde me opgelaten en bekeken. Het was een zware taak, kan ik je vertellen. Ik zei tegen hem: “Lieve schat, ik moet je iets vertellen. Papa wilde niet meer leven en wilde een sterretje zijn. Hij was verdwaald in zijn hoofd, net als in een bos, en wist niet meer waar de uitgang was. Hij dacht dat als hij een sterretje zou zijn, hij vanuit daar de uitgang wel kon zien.” Floris reageerde: “Wat stom, nu kan hij nooit meer terug. De domste keuze van papa.” “Ja, jongen, dat vind ik ook,” antwoordde ik.” Floris lijkt het tragische nieuws op zijn manier te begrijpen en gaat (zoals kinderen dat doen) over op de waan van de dag. Saskia en haar schoonfamilie herpakken de zaken die geregeld moeten worden voor zijn begrafenis en beginnen aan het ontwerp van de rouwkaart.

Ze wordt geleefd

Het wordt een drukke week voor Saskia waarin ze wordt geleefd. “Ik was het gewend om mijn schoonvader om mij heen te hebben, die werkte namelijk bij ons in het bedrijf. Maar nu, nu waren er zoveel meer familieleden aanwezig. Mensen die ik haast nooit zag, waren nu ineens elke dag bij ons over de vloer. Mijn schoonmoeder was voortdurend aanwezig en als er een vriendin van mij langs wilde komen, was er volgens haar geen tijd voor. Dan moesten de kaarten worden geschreven of werd er gezegd dat ik mijn vriendin op het schoolplein wel weer zou zien.” Alles werd voor Saskia bepaald en ze werd enorm op de proef gesteld. “Ik kon niet huilen, ik moest doorgaan. Erik overleed op donderdagavond en op zaterdag zat ik alweer op de zaak, met de grote vraag; Hoe nu verder? Ik en vrachtwagens verkopen? Nee, dat is niet mijn ding. Ik moest al snel keuzes maken, voor mezelf en mijn zoon.”

Verlies op verlies

Saskia besluit om de zaak van de hand te doen. Het draaiende houden ervan was helaas geen optie voor haar. “Het was echt zijn levenswerk, 25 jaar had hij er zijn ziel en zaligheid in gestoken. Ik kon dat nooit voortzetten.’’ Met de stop van het bedrijf raakt Saskia niet alleen het bedrijf kwijt maar ook haar inkomen. Ze werkte zelf immers ook in het bedrijf. “ Kort na het overlijden belde de bank. Ze vroegen mij om de lening van de zaak af te lossen. Ik was stomverbaasd. Ik was net mijn man en bedrijf verlorenen zij zitten achter hun geld aan. Onmenselijk vond ik het. Niets geen empathie, gewoon keiharde zaken.” De druk van de bank wordt haar te zwaar. En om de betaalverplichting te kunnen voldoen moet Saskia noodgedwongen verhuizen. Ze heeft het zwaar. “ Er was nauwelijks tijd om te rouwen. Erik was plots overleden en ik moest alleen maar dingen regelen en oplossen. Daarbij had iedereen wel een mening of ongewenst advies. Ik zou een boek kunnen schrijven over de nare manier hoe mensen met je omgaan als je in rouw bent. Er heerst een soort taboe rond rouw, en dat vond ik heel moeilijk. Mensen gaan soms ver over je grenzen heen. Soms om er zelf beter van te worden, soms om hun eigen hachje te redden en soms hebben ze het gewoon niet eens door dat hun opmerking of gedrag ongepast is. Ik probeerde de negativiteit te negeren en door te gaan met het leven. Voor mijzelf én voor Floris. Wij hebben immers nog wél een leven voor ons.”

Samen verder

Nadat de rust weer was wedergekeerd moesten Saskia en haar zoon hun leven leren herpakken. Floris sloot zich af van alles wat er was gebeurd en wilde langere tijd niet over het onderwerp praten. “Zo nu en dan kwam er een vraag als: “Mam, hoe zit dit?” en “Mam, hoe zit dat?” maar daar bleef het langere tijd bij. ´´ Tot het moment dat Saskia en haar zoon op een dag thuiskomen van het boodschappen doen. “ Ik herinner het me nog goed. We kwamen thuis van het boodschappen doen en Floris zegt ineens: “Mam, wat stinkt het hier, hè?” Ik rook niets, maar hij hield vol: “Ruik maar eens goed” zei die “Wat ruik je dan, vroeg ik hem” “Nou, een lijkengeur,” antwoordde hij. “Help! dacht ik, wat moet ik hier nu mee. “Ja,” zei hij, “want papa is hier toch overleden?” “Hier in huis? Nee, papa is niet hier overleden” antwoordde ik “Maar waar dan wel, mam?”. Ik stelde voor eerst de boodschappen weg te zetten, en dan even met elkaar te gaan zitten. Eenmaal op de bank vroeg hij: “Waar dan, mam?” Ik probeerde zijn vraag zo eerlijk mogelijk te beantwoorden, zoals ik dat altijd deed dus antwoordde met: “In de loods, jongen.” “Oh, oké,” zei hij, en weg was hij. Blijkbaar was dat voor hem op dat moment voldoende informatie.´´ Na dit gesprek blijft het stil tussen de twee. Pas ruim een jaar later stelt Floris opnieuw vragen aan Saskia. Dit keer heeft hij vragen over hoe zijn vader zijn leven heeft beëindigd. “Is het met een pistool geweest, Mam? Nee, niet met een pistool lieverd, antwoordde ik. “Is zijn hartje dan ineens gestopt?´´ Daar heb ik steeds op geantwoord dat zijn hartje is gestopt door papa zijn eigen keuze.´´

Saskia merkt dat haar zoon steeds meer vragen krijgt en wil dat hij de juiste antwoorden krijgt. Ze besluit om hulp in te schakelen van een vriendin. De vrouw die Erik behandelde in zijn depressieve periode. “Samen vertelde we Floris het “echte” verhaal.” Ze vertellen haar zoon hoe zijn vader zichzelf het leven heeft ontnomen. “ Het was moeilijk om te vertellen maar ik wilde eerlijk zijn. We legde uit dat zijn vader zichzelf met een touw om zijn nek had opgehangen en dat als je dat doet je geen lucht meer krijgt en uiteindelijk stikt. Floris reageerde relaxt en zei; “Oh, ja, dat idee had ik al, want papa hield niet van pistolen.” Nadat ze Floris het echte verhaal hebben verteld wordt hij boos. Vooral op Saskia. “ Hij werd boos op mij omdat ik nog wel leefde en papa niet meer. Hij was boos, verdrietig en in de war. Het waren alom emoties. Zo moeilijk om je kind zo te zien.” Het feit dat Saskia het hem heeft verteld maakt de thuissituatie er ook niet makkelijker op. “Mijn schoonouders waren niet blij dat ik het hem had verteld en zijn boosheid naar mij toe en frustratie bij hem over het feit dat je vader wilde niet meer wilde leven, was moeilijk voor hem. Ik begreep dat wel. Wat ben jij nog waard als je vaders zelfs voor jou niet wilde blijven leven…. Het deed veel met Floris en ik vermoed met ieder kind in eenzelfde situatie.”

Hulp

Wanneer ook Saskia tijd krijgt om te rouwen besluit ze om zelf ook hulp in te schakelen. Ze gaat naar een psycholoog die gespecialiseerd is in complexe rouw. “ Er zijn zoveel theorieën op mij losgelaten en natuurlijk paste ik in de welbekende hokjes. Mijn rouwproces verliep precies zoals het moest: de boosheid, de relatie met mijn (schoon) familie. Alles. Ik merkte dat de gesprekken met mijn psycholoog mij hielpen om door te kunnen gaan met mijn leven. Toch bleven mijn emoties ook na de sessies alle kanten op gaan. Ik wist niet goed wat ik daarmee aan moest, maar voelde aan alles dat ik meer nodig had om weer mezelf te worden. Ik zocht naar alternatieve vormen van rouwondersteuning en kwam  uit bij systemische opstellingen. Systematische opstellingen helpen om dieper in te gaan op de kern van het probleem. Ik pakt dit samen met bevriende collega’s op en dat was echt fijn.”

Hetgeen wat haar uiteindelijk écht op de been heeft gehouden, was het toepassen van etherische oliën. “De etherische oliën hielpen mij op een ander niveau in mijn rouw. Op spiritueel vlak, om de emoties op een mildere manier aan te gaan. De emoties die ik voelde werden ondersteund door de etherische oliën. Ik werd er rustig van.”

Haar zoon kreeg in diezelfde tijd ook rouw-ondersteuning. In zijn geval speltherapie. “Hij werd begeleid aan de hand van een poppenhuis, waar die spelenderwijs zijn gevoelens kon uitten en zijn eigen verhaal kon vertellen. In het begin ging er telkens een auto door de poppenkast, zette hij alles op zijn kop en moest de ambulance iedereen komen redden. Je merkte aan hem dat hij zijn eigen verhaal ermee vertaalde want vooral opa , zijn grote voorbeeld en vriend (nog steeds), was overal in het poppenhuis aanwezig.”

Wanneer Floris ouder wordt, blijkt dat hij andere behoeften en ondersteuning nodig heeft als speltherapie. Hij begint te puberen en vertoont meer boosheid dan als kind. De relatie tussen moeder en zoon verloopt stroever en Saskia en de (tot dan toe vrouwelijke therapeut) constateren dat Floris gebaat zou zijn bij een mannelijke therapeut. Iemand die net als hij weet hoe het is om als man met emoties en gevoelens te worstelen. Het wordt nog een heel traject. Floris blijkt veel schuldgevoelens naar zijn vader toe te voelen en is boos. “ We moesten echt een weg zien te vinden om het leven weer samen aan te gaan. Hij voelde zich verantwoordelijk voor de dood van zijn vader en het was moeilijk hem uit te leggen dat dit niet nodig was. Na vierenhalf jaar is hij eraan toe om EMDR therapie te krijgen. EMDR is een vorm van therapie die toepasbaar is bij mensen die last blijven houden van de gevolgen van een schokkende ervaring. Erg waardevol bij een intens verlies als verlies door zelfdoding dus. “ De zelfmoord van zijn vader roept zoveel vragen op en zorgt voor gevoelens van onmacht, frustratie en schuld. De EMDR helpt hem daar goed bij. “ Inmiddels zijn ze een paar jaar verder. “Ik denk dat wij op de goede weg zijn. En met hier en daar wat hulp van buitenaf komen we weer helemaal terug waar we zijn willen. We zijn dankbaar voor onze omgeving. Alleen kun je de zware levensles, als die wij hebben ervaren echt niet aan.’’

Saskia besluit om haar verlies-ervaringen om te zetten in de kracht om gezinnen in rouw te steunen met daarbij speciale aandacht voor rouw na zelfdoding. Meer weten over Saskia de Vet of haar begeleiding als Rouwcoach? Kijk dan eens op haar site